Pomoc dla maturzystów

Maturzyści, miesiąc przed egzaminem przedstawiają bibliografię do swojego tematu. Aby stworzyć dobry spis literatury podmiotowej i przedmiotowej, należy wiedzieć co dokładnie oznacza termin bibliografia:




BIBLIOGRAFIA - [gr. biblíon ‘książka’, gráphō ‘piszę’], uporządkowany zbiór danych o dokumentach dobranych wg określonych kryteriów, którego celem jest informowanie o istnieniu tych dokumentów i który jako minimum zawiera dane bibliograficzne umożliwiające identyfikację poszczególnych dokumentów; dominującą formą bibliografii był w ciągu kilku wieków spis (wykaz, zestawienie), wraz z rozwojem zastosowań komputerów powszechną formą bibliografii staje się baza danych.
Encyklopedia PWN ON-LINE http://encyklopedia.pwn.pl/lista.php?co=bibliografia




Spisem rządzą pewne prawa i porządek. Najlepiej przygotować spis zajmujący jedną stronę A4, napisany tradycyjna czcionką Times New Roman o rozmiarze 12. Jeśli temat przewiduje pomoce dodatkowe (np. mapy czy reprodukcje dzieł) należy spis podzielić na 3 części:


- W pierwszej części zawieramy wszystkie teksty literackie, na których pracujemy do tematu maturalnego (bibliografia podmiotowa). Innymi słowy jest to wykaz tekstów literackich, z którymi maturzysta zapoznał się w trakcie nauki w szkole podstawowej i średniej.


- W drugiej części umieszczamy wszystkie książki do literatury przedmiotu (bibliografia przedmiotowa), czyli opracowania literackie tekstów. Warto pamiętać, że można tu korzystać z przeróżnych słowników, encyklopedii czy leksykonów, lecz także z naukowych opracowań motywów, tematów, czy bohaterów literackich. Tutaj maturzysta może się wykazać umiejętnością wyszukiwania informacji.
Uwaga! Niektóre teksty literackie wydawane są wraz ze wstępem naukowym i bardzo chętnie widzianym podczas prezentacji maturalnej. Najpopularniejsza seria wydawnicza to „Biblioteka Narodowa”, gdzie maturzysta może znaleźć tekst i wstęp opracowany przez naukowców i badaczy.


- W trzeciej części informujemy, czy będziemy korzystać z innych pomocy np. z reprodukcji albumowych dzieł, map lub innych środków przekazu.






Elementy bibliografii:


Autor – element obowiązkowy:
* Można zamiast imienia podać tylko inicjał, jeżeli nie utrudni to identyfikacji osoby, np. „Lutosławski W.” – to Lutosławski Wincenty czy Witold
* Jeżeli autor nie jest znany, lub jeśli autorów jest więcej niż trzech – opis zaczynamy od tytułu.
* Jeżeli autorów jest dwóch lub trzech – podajemy ich personalia oddzielając od siebie przecinkami.
* Pomijamy w opisie autora informacje o jego stopniach naukowych, funkcyjnych: prof. dr doc. mgr ks.
* Nie piszemy, że ktoś jest czy był: księdzem, profesorem, biskupem, doktorem, zakonnikiem etc.


Tytuł - element obowiązkowy:
* Można skracać zbyt długi tytuł. Wyrazy pominięte zaznaczamy w nawiasach wielokropkami ...
* Pamiętaj, że jednym elementem opisu bibliograficznego, który umieszczamy w cudzysłowie jest tytuł czasopisma !!!
Wydanie - element obowiązkowy:
* Jeśli to jest wydanie pierwsze lub nie ma w książce informacji, które to jest wydanie – ten element opisu pomijamy !
* Informacje o zmianach dokonanych w wydaniu należy skrócić, np.: Wyd. 5 popr. uzup. zmien. skr.


Wydawca – element nieobowiązkowy:
Można skracać nazwę wydawcy np.:
PWN zamiast Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Ossolineum zamiast Zakład Narodowy im Ossolińskich
WSiP zamiast Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne


Nie jest obowiązkowe podawanie miejsca wydania i nazwy wydawcy
Trzeba podać rok (datę) wydania i nowość – numer ISBN!
ISBN – ang. International Standard Book Numer – Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki- nadawany jest w Polsce od 1974 r. w formie 10-ciu cyfr. Od grudnia 2006 r. obowiązuje numer 13-cyfrowy.








Należy pamiętać, że bibliografia ma być uszeregowana alfabetycznie według nazwisk lub tytułów (jeśli jest to wydanie anonimowe lub jest to wydanie zbiorowe). Bibliografią rządzą wspomniane już prawa, więc należy działać według wzoru:


- Opis bibliograficzny książki - elementy opisu:
Nazwisko i imię autora: Tytuł. Wydanie. Miejsce wydania: Wydawca, rok wydania. ISBN. Np.:
Kapuściński Ryszard: Heban. Wyd. 7. Warszawa: Czytelnik, 2003. ISBN 83–07–02948–1.


- Opis bibliograficzny pracy zbiorowej, np.:
Kompendium wiedzy o ekologii. Pod red. Jana Strzałko i Teresy Mossor Pietraszewskiej. Wyd. 2 popr. i uzup. 2001. ISBN 83–01–13589–1.


- Opis bibliograficzny jednego tomu wielotomowej pracy zbiorowej, np.:
Poezja polska 1914 – 1939: antologia. Wybór i oprac. Ryszard Matuszewski, Seweryn Polak. Wyd. 3 poszerz. Cz. 1. 1984. ISBN 83–07–00395–4.


- Opis bibliograficzny fragmentu (rozdziału) książki, np.:
Hutnikiewicz Artur: Od czystej formy do literatury faktu. Wyd. 5. 1988. Ekspresjonizm, s.70 – 92.


- Opis bibliograficzny fragmentu (rozdziału) książki (jeśli cała książka jest jednego autora). Tak sporządzamy również opis wiersza (czy opowiadania) ze zbioru jednego autora. Np.:
Lipska E.: Ja. 2004. A jednak miłość, s.41.


- Opis bibliograficzny rozprawy (eseju, rozdziału) z pracy zbiorowej – elementy opisu:
Nazwisko i imię autora rozdziału. Tytuł rozdziału. W: Opis książki, w której zawarty jest rozdział (bez ISBN), strony zajęte przez rozdział.
Np.:
Hutnikiewicz Artur: Badania nad literaturą Młodej Polski. W: Rozwój wiedzy o literaturze polskiej po 1918 roku. 1986, s. 192 – 224.


- Opis bibliograficzny wiersza w analogii wielu autorów, np.:
Stachura E.: Wielki Testament. W: Od Kochanowskiego do Szymborskiej: antologia poezji polskiej. Wybór Marek Wawrzkiewicz. 1999, s.380 - 381.


- Opis bibliograficzny artykułu z czasopisma - elementy opisu:
Nazwisko i imię autora artykułu: Tytuł artykułu. „Tytuł czasopisma” rok, numer czasopisma, numery stron zajęte przez artykuł.
Np.:
Jaworski Marcin: Różewicz – ostatni modernista. „Polonistyka” 2005, nr 5, s. 18 – 24.


- Opis bibliograficzny recenzji – elementy opisu:
Nazwisko i imię autora recenzowanej książki: Tytuł recenzowanej książki. Wydanie. Rok wydania. ISBN. Rec. Imię i nazwisko autora recenzji: Tytuł recenzji. „Tytuł czasopisma” rok, numer czasopisma, strony zajęte przez recenzje.
Np.:
Hrabal B: Auteczko. 2003. ISBN 83–240–0274–X. Rec. Leszek Engelking. „Tygodnik Powszechny” 2003, nr 17, s. 10.


- Opis bibliograficzny wywiadu – elementy opisu:
Nazwisko i imię osoby, która udziela wywiadu: Tytuł wywiadu. Rozm. Przepr. Imię i nazwisko osoby prowadzącej wywiad „Tytuł czasopisma” rok numer numery stron.
Np.:
Jerofiejew W.: Pamięć jest niebezpieczna. Rozm. Przepr. Aleksander Kaczorowski. „Polityka” 2005 nr 20 s. 72.


- Opisy bibliograficzne dokumentów elektronicznych:
* Książka na płycie CD – ROM, np.:
Kopaliński Władysław: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [ CD-ROM]. Wersja 1. 03. 16. Łodź: Pro – media CD, 1998. ISBN 83 – 7231 – 3.
* Książka w Internecie, np.:
Hłasko Marek: Ósmy dzień tygodnia [ on-line] [dostęp 14 września 2006]. Dostępny w Internecie: http://www.literatura.zapis.net.pl/okresy/wspolczesnosc/hlasko/osmy.html
* Strony WWW, np.:
Skórka Stanisław: Wirtualna historia książki i bibliotek [on-line]. Kraków: Akademia Pedagogiczna. Instytut Informacji Naukowej [dostęp 3 lutego 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ap.krakow.pl/Konspekt/22/Karpiel.htm ISDN 1509-6726.
* Artykuł w czasopiśmie internetowym, np.:
Karpiel Anna: Motyw szatana w literaturze romantycznej.W: „Konspekt” [on-line]. 2005 nr 5 [dostęp 18 września 2005]. Dostępny w Internecie: http://www.wsp.krakow.pl/Konspekt/22/Karpiel.htm ISDN 1509-6726.


- Opis bibliograficzny innych tekstów kultury:
* Opis bibliograficzny reprodukcji obrazu (rzeźby, dzieła architektury) - jak opis rozdziału książki, np.:
Velsaquez Diego: Infantka Małgorzata [il.]. W: Rzepińska Maria: Siedem wieków malarstwa europejskiego. Wyd. 2 popr. i uzup. 1986, nr Il. XLVI.
* Opis bibliograficzny filmu, np.:
Cudzoziemka [film]. Reż. Ryszard Ber [kas. wiz. VHS]. Warszawa: AGF, 1986.




Jeśli zapomni się zrobić opis książki lub czasopisma pomocnej przy bibliografii, można go zobaczyć w bazach danych Biblioteki Narodowej. Wystarczy wejść na link:
http://mak.bn.org.pl/w10.htm,
wybrać bazę książek lub bazę czasopism, potem odpowiedni przedział czasowy i znajdujemy się w katalogu, gdzie poprzez tytuł, autora lub inne hasła wyszukiwawcze możemy znaleźć opis szukanej książki i poprzez rozwinięcie opisu znaleźć interesujące nas dane.


W bibliotekach publicznych niektóre książki nie są wypożyczane (najczęściej: słowniki, encyklopedie czy leksykony) – można z nich korzystać wyłącznie w czytelni.


Opracowania literackie najczęściej znajdują się w działach:
- 82(091),
- 82(091)A/Z – Historia literatury,


a teksty literackie:
- poezja polska lub tłumaczona 82-1,
- dramat polski lub tłumaczony 82-2,
- powieść polska lub tłumaczona 82-3.